Bài viết giới thiệu
• Giới thiệu
Lễ hội Khai hạ - Cầu an tại Lăng Tả quân Lê Văn Duyệt (hay còn gọi là Lăng Ông Bà Chiểu) ở quận Bình Thạnh, TP.HCM, là một sự kiện văn hóa truyền thống quan trọng diễn ra vào mùng 7 Tết Âm lịch hàng năm. Lễ hội này nhằm mục đích cầu mong mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an, và thể hiện lòng biết ơn, tôn kính đối với Tả quân Lê Văn Duyệt, người có công lớn trong việc khai phá, xây dựng và phát triển vùng đất Sài Gòn - Gia Định. Hiện nay, lễ hội trở thành di sản quý giá trong kho tàng văn hóa của dân tộc Việt Nam, được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, thu hút hàng ngàn người dân địa phương và du khách thập phương tham dự.
• Lịch sử hình thành
Lễ hội Khai hạ - Cầu an xuất phát từ lúc Đức Tả quân Lê Văn Duyệt còn làm Tổng trấn cai quản thành Gia Định. Ông chọn ngày mùng 7 Tết làm ngày Khai hạ, một nghi thức kết thúc các hoạt động vui chơi trong Tết Nguyên đán, người dân quay lại cuộc sống thường nhật.
• Hoạt động
Lễ hội Khai hạ - Cầu an, gồm 4 phần: hạ nêu, khai hạ, khai bút và khai ấn. Sau nghi thức hạ nêu (trước đó vào ngày 29 Tết, sau khi cúng thần tại sân Lăng, lễ dựng nêu diễn ra đánh dấu một năm kết thúc và báo hiệu Tết đến, Xuân về), Ban Quý tế thực hiện nghi thức khai hạ, rước lễ vào điện thờ, dâng hương, dâng rượu, đọc văn khấn nguyện cho các bậc tiền nhân, cầu cho quốc thái dân an. Tiếp sau 2 nghi thức nêu trên là nghi thức khai bút đầu Xuân, với nội dung viết là những điều tốt đẹp, mong muốn một năm được hanh thông, thuận lợi. Cuối cùng là nghi thức khai ấn của Đức Tả quân Lê Văn Duyệt với bốn chữ “Tả quân chi ấn”. Ban Quý tế chuẩn bị sẵn các bức thư pháp với chữ Phúc, Thọ, Đức… để người khai ấn đóng lên, sau đó tặng những bức thư pháp này cho những người có nhiều đóng góp cho xã hội. Bên cạnh các nghi thức truyền thống, lễ hội còn có các hoạt động như triển lãm ảnh, viết thư pháp, trò chơi dân gian, và các chương trình biểu diễn nghệ thuật khác.
• Ý nghĩa lịch sử và văn hóa
Lễ hội Khai hạ - Cầu an tại Lăng Ông Bà Chiểu không chỉ là một sự kiện văn hóa tín ngưỡng mà còn là dịp để người dân thể hiện lòng biết ơn, tưởng nhớ đến công lao của Tả quân Lê Văn Duyệt, một nhân vật lịch sử quan trọng của vùng đất Nam Bộ. Lễ hội mang đậm nét văn hóa truyền thống của người dân Nam Bộ, thể hiện tinh thần đoàn kết, hướng về cội nguồn, và mong muốn một cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Năm 2022, Lễ hội Khai hạ - Cầu an tại Lăng Ông Tả quân Lê Văn Duyệt đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.